Sağlık Bakanlığı, doktorlardan özel hastanelere, kliniklerden aracı kuruluşlara kadar sağlık sektöründeki tüm tanıtım faaliyetlerini yeniden düzenledi. Artık sosyal medyada hasta görselleri, ameliyat öncesi-sonrası paylaşımları, memnuniyet mesajları ve sponsorlu tanıtımlar yasak.
SAĞLIKTA REKLAM VE PAYLAŞIM DÖNEMİ KAPANIYOR
Sağlık Bakanlığı, sağlık alanında uzun süredir tartışma konusu olan tanıtım ve reklam faaliyetlerine ilişkin yeni kuralları Resmî Gazete’de yayımladı.
“Sağlık Hizmetlerinde Tanıtım ve Bilgilendirme Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik” yürürlüğe girerek, özellikle sosyal medya ve dijital mecralarda sağlık hizmeti tanıtımına yönelik kapsamlı kısıtlamalar getirdi.
Yeni düzenleme, hem sağlık meslek mensuplarının hem de özel sağlık kuruluşlarının tanıtım ve bilgilendirme faaliyetlerini sıkı kurallara bağladı. Amaç, etik dışı reklamların önüne geçmek, hasta haklarını korumak ve halkı yanıltıcı sağlık paylaşımlarını engellemek olarak açıklandı.
REKLAM ARTIK TAMAMEN YASAK
Yönetmelikte en dikkat çeken düzenleme, “örtülü veya açık reklam” yasağı oldu. Buna göre; sağlık kuruluşları ya da doktorlar, kendi hizmetlerini ön plana çıkaran, diğer kurumlar aleyhine haksız rekabet yaratan ya da halkı yönlendiren tanıtım içerikleri yayımlayamayacak.
Sosyal medya, televizyon, internet siteleri ve hatta basılı mecralarda yapılan tüm tanıtımlar bu kapsama girdi.
Sağlık Bakanlığı, bundan böyle “bilgilendirme” amacıyla yapılan paylaşımların da bilimsel gerçeklere dayanmasını, yanıltıcı ifadeler içermemesini zorunlu kıldı.
SOSYAL MEDYAYA SIKI KURALLAR
Yeni yönetmelik, sosyal medya platformlarına yönelik ayrıntılı hükümler de içeriyor. Artık sağlık çalışanları veya özel klinikler, sponsorlu ya da ücretli tanıtım paylaşımları yapamayacak. Hasta yorumları, teşekkür mesajları, ameliyat öncesi-sonrası fotoğraflar veya memnuniyet videoları üzerinden reklam yapılamayacak.
Ayrıca yapılan paylaşımlarda “yorum, beğeni ve yeniden paylaşım” gibi kullanıcı etkileşimleri kapatılmak zorunda.
Bakanlık, bu adımla sosyal medya üzerinden hasta yönlendirmesi ve reklam etkisi oluşturulmasının tamamen önüne geçmeyi hedefliyor.
HASTA GÖRSELLERİ İÇİN YAZILI İZİN ŞARTI
Yeni düzenlemede hasta mahremiyeti konusuna özel vurgu yapıldı. Bir hastaya ait fotoğraf ya da video, ancak hastanın açık rızasıyla paylaşılabilecek. Küçükler veya kısıtlılar söz konusu olduğunda veli ya da vasi onayı alınacak.
Hasta, bu izni istediği zaman geri çekme hakkına sahip olacak.
Bakanlık ayrıca, “öncesi-sonrası” görsellerin aynı teknik şartlarda çekilmesini, üzerinde hiçbir dijital oynama yapılmamasını ve tarih bilgilerinin açıkça yazılmasını zorunlu hale getirdi.
Ayrıca, ameliyat anına veya mahrem vücut bölgelerine ilişkin görsellerin paylaşılması kesin olarak yasaklandı.
KAMPANYA, PROMOSYON, HEDİYE DÖNEMİ SONA ERDİ
Yönetmelikle birlikte sağlık hizmetlerinin “ticari bir ürün” gibi pazarlanmasının da önüne geçildi. Artık sağlık kuruluşları, indirim, kampanya, çekiliş, promosyon, hediye gibi pazarlama yöntemlerini tanıtımlarında kullanamayacak. Ayrıca hastaların telefon, e-posta veya mesaj yoluyla bilgilendirilmesi de yasaklandı.
Yalnızca, yeni açılan sağlık tesislerine özel bir istisna getirildi: Açılış tarihinden itibaren ilk bir ay boyunca yönetmelik ilkelerine uygun şekilde sponsorlu bilgilendirme yapılabilecek.
SAĞLIK TURİZMİNE AYRI DÜZENLEME
Türkiye’nin hızla büyüyen sağlık turizmi sektörü de yönetmelikte özel olarak düzenlendi. Yurt dışına yönelik tanıtımlar yapılabilecek ancak bunun için Bakanlıktan alınan “Uluslararası Sağlık Turizmi Yetki Belgesi” zorunlu olacak. Bu kapsamda yapılacak paylaşımlar yalnızca yurt dışı hedef kitleye yöneltilebilecek ve “HealthTürkiye” logosu taşımak zorunda olacak.
Ayrıca, Türkiye’de yaşayan kişilere yönelik tanıtım yapılması, Türkçe dilinde reklam verilmesi veya yurt içi hedefleme yapılması yasaklandı.
SAĞLIK HİZMETLERİNİN TANITIMINDA YANILTICI GÖRSELLER KULLANILAMAYACAK
Özetle;
- Türkiye'deki sağlık tesisleri ve hekimler, sosyal medya ve dijital platformlarda yalnızca bilgilendirme amacıyla paylaşım yapabilecek. Ücretli veya sponsorlu içerik paylaşımlarına ise sayfalarında yer veremeyecek.
- Yanıltıcı görseller ve makyajlı fotoğraflar tanıtımlarda kullanılamayacak. Bir işlemin öncesi ve sonrasını gösteren görsellerin aynı teknik şartlarda ve ortamda görüntülenmesi, fotoğraflarda tarihlerin belirtilmesi zorunlu olacak.
- Düzenlemeye göre, hasta görselleri ancak yazılı veya elektronik onay ile Hasta Hakları Yönetmeliği'ne uygun biçimde kullanılabilecek.
- Hasta yorumları, memnuniyet ifadeleri veya teşekkür mesajları üzerinden tanıtım yapılamayacak. Sağlık hizmetlerinin tanıtımında etik sınırlar korunacak, hastanın rızası esas alınacak.
- Sağlık çalışanları, yalnızca yasal olarak sahip oldukları unvanları kullanabilecek. Gerçek dışı uzmanlık veya yanıltıcı unvan belirtemeyecek.
- Sağlık kuruluşları, diğer kurumlarla kıyaslama yapamayacak, kişi veya markalara referans vererek tanıtımda bulunamayacak.
- Tanıtım hizmetinde hastanın sağlık hizmeti alma kararını etkileyebilecek aldatıcı veya abartılı ifadelere yer verilemeyecek.
- Sağlık çalışanları, doğrudan hasta arayarak ya da mesaj göndererek hizmet tanıtımı yapamayacak.
Düzenleme, yalnızca hekimleri değil, diş hekimleri, eczacılar, hemşireler ve diğer tüm sağlık çalışanlarıyla birlikte kamu ve özel tüm sağlık kuruluşlarını kapsıyor.
DENETİM KOMİSYONU KURULACAK
Yönetmeliğe göre, illerde “Sağlıkta Tanıtım ve Bilgilendirme Faaliyetleri İl Değerlendirme Komisyonu” oluşturulacak.
Bu komisyon; ilgili uzman hekimler, il sağlık müdürlüğü, Ticaret İl Müdürlüğü ve meslek kuruluşu temsilcilerinden oluşacak.
Komisyon, sosyal medya, internet ve basında yapılan paylaşımları düzenli olarak tarayacak ve şikayetleri değerlendirecek.
Aykırılık tespit edilmesi halinde, ilgililer hakkında idari para cezası, erişim engeli veya savcılığa suç duyurusu dahil yaptırımlar uygulanabilecek.
HASTA HAKLARI VE KİŞİSEL VERİLERE VURGU
Yeni yönetmelik, tanıtım faaliyetlerinde hasta hakları ve kişisel verilerin korunması ilkelerini ön plana çıkarıyor.
Buna göre, tüm bilgilendirme ve paylaşım faaliyetlerinin Hasta Hakları Yönetmeliği ve Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) hükümlerine uygun olması zorunlu hale getirildi.
DÜZENLEME İLE ETİK, ŞEFFAF VE BİLİMSEL SAĞLIK İLETİŞİMİ HEDEFİ
Sağlık Bakanlığı, yeni düzenlemenin amacını “sağlık hizmetlerinde etik ve bilimsel çerçevede doğru bilgilendirme yapılması, vatandaşın yanıltılmasının önlenmesi ve sağlık sektöründe haksız rekabetin engellenmesi” olarak açıkladı.
Yönetmelikle birlikte, hastaların güven duygusunun korunması, sağlık hizmetlerinin ticari meta haline gelmesinin önüne geçilmesi ve sağlık alanında etik iletişim kültürünün güçlendirilmesi hedefleniyor.
YÜRÜRLÜĞE GİRDİ
29 Temmuz 2023 tarihli eski yönetmelik yürürlükten kaldırıldı. Yeni “Sağlık Hizmetlerinde Tanıtım ve Bilgilendirme Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik”, bugün yayımlandığı gün itibarıyla yürürlüğe girdi.
